KİMLERİN DOĞUM KONTROL HAPI KULLANMALARI SAKINCALIDIR?

KİMLERİN DOĞUM KONTROL HAPI KULLANMALARI SAKINCALIDIR?

Doğum kontrol hapları uygun kişilerde usulüne uygun kullanıldıklarında nispeten güvenli ilaçlardır ve bugüne kadar genital sistemde kalıcı bir hasar bıraktıkları görülmemiştir. Hap kullanımının sakıncalı olup olmadığını belirleyen temel etken hapların içerdiği ilaçların kan yoluyla diğer organlara da etki etmeleri ve riskli durumlarda bu organlarda hasar oluşturmalarıdır.

Genel olarak aşağıdaki durumların varlığında doğum kontrol haplarının kullanılması kesinlikle sakıncalıdır

*

gebelik şüphesi veya gebelik varlığı;
*

nedeni henüz belirlenmemiş adet dışı kanama;
*

ttromboflebit (damar iltihabı) geçirmekte olmak veya daha önceden bu sorunu yaşamış olmak;
*

vücudun herhangi bir organında damar tıkanıklığı sorunu yaşamakta olmak veya daha önceden bu sorunu yaşamış olmak;
*

35 yaşın üzerinde olup sigara kullanmakta olmak (günlük sayı önemli değildir);
*

yetmezlikle seyreden kronik karaciğer hastalığı sorunu olmak;
*

meme kanseri şüphesi olmak;
*

ilaç içinde bulunan maddelere karşı allerjisi olmak.

Yukarıdaki maddeler dikkatlice gözden geçirildiğinde doğum kontrol haplarının en büyük risklerinin damarlar üzerinde olduğu görülebilir. Hapların içerdiği östrojen hormonu türevi madde damarların içinde akan kanın pıhtılaşma eğilimini artırır. Normal şartlarda bir yaralanma sonucunda kan kaybını önlemeye yönelik çalışan bu mekanizma gereğinden fazla çalıştığında hayati organlara kan götüren damarlardan birinin içinde bir pıhtı oluşmasına ve damarın tıkanmasına neden olabilir. Özellikle damar tıkanıklığı geliştirme açısından risk altında olan kadınlarda hap kullanımının pıhtılaşmayı artırıcı yöndeki eğilimi hayati sorunlar meydana gelmesine neden olabilir.

Yukarıda ayrıca karaciğer sorunu olanların da hap kullanmaması gerektiği vurgulanmıştır. Östrojen hormonu karaciğer yoluyla vücuttan atılan bir maddedir ve karaciğer işlevleri yetersiz olan kadınlarda hormon vücuttan yeterince hızlı bir şekilde uzaklaştırılamadığından birikici etkiler oluşabilir.

Östrojen hormonu meme dokusu üzerinde önemli etkilere sahiptir ve meme kanseri şüphesi durumunda kesin tanı konana kadar bu hormonun kullanılmaması son derece önemlidir.

Önceden sigara kullanmakta olan bir kadının sigara içmeyenler grubuna alınması için kadının en az 12 aydır sigara kullanmıyor olması önemlidir. Sigarayı bırakmak için kullanılan nikotin flasterleri ve nikotinli çikletler kullananlar da "sigara içiyor" kabul edilirler.

Aşağıdaki durumların varlığında doğum kontrol hapları yalnızca doktorun yaptığı değerlendirme sonrasında uygun görmesi durumunda kullanılabilir:

*

basit migren tipi baş ağrıları ve diğer baş ağrısı türleri;
*

çeşitli kalp hastalıkları;
*

jinekolojik muayenede miyom saptanması;
*

hipertansiyon hastalığı ilaçlarla veya diğer yöntemlerle tümüyle kontrol altına alınmış ve 35 yaşından genç olmak;
*

kontrol altına alınmış şeker hastalığı varlığı;
*

Yaygın olmayan varisler.

Migreni olan kadınlarda kullanım

Doktorlar bilinen migren hastalığı olan kadınlara doğum kontrol hapı önermekte pek istekli davranmazlar. Özellikle "kompleks" yani öncü belirtilerle seyreden veya beraberinde görme bozukluğu, sersemlik, bulantı ve kusma gibi belirtiler gösteren migren varlığında başka bir doğum kontrol yöntemi kullanmak en uygun yaklaşımdır.

Migren belirtileri bazen ilk kez hap kullanımı esnasında da ortaya çıkabilir. Ortaya çıkan baş ağrısı beraberinde başka bir belirti yoksa doktor önerisine göre hap markasının değiştirilmesi veya en düşük dozlu haplara geçilmesi söz konusu olabilir. Ağrı kesicilere cevap vermeyen veya beraberinde başka belirtilerin de ortaya çıktığı migren tipi baş ağrılarında çoğu doktor hap kullanımına son vermeyi önerir.

Sara hastalığı olan kadınlarda kullanım

Sara hastalığı kendi başına hap kullanımı açısından bir sakınca teşkil etmez ve bazı kadınlarda doğum kontrol hapı kullanımı sara nöbetlerinin sıklığının azalmasına neden olabilir. Bazı sara ilaçlarının doğum kontrol haplarının etkinliğini azaltması söz konusu olabileceğinden kullanılan ilaçların doktora bildirilmesi önemlidir.

Ameliyat olacak olan kadınlarda kullanım

Hap kullanmakta olan ve herhangi bir nedenle ameliyat planlanan kadınlara önceleri doğum kontrol haplarını ameliyattan dört hafta önce bırakması önerilmekteydi. Günümüzde hapların içerdiği östrojen dozları oldukça düşük olduğundan bu öneri çok ender durumlarda yapılmaktadır. Günümüzde özellikle ameliyat sonrasında uzun süre hareketsiz kalması beklenen hastalara hap kullanımına ara vermeleri önerilmektedir.

Safra kesesi hastalığı olan kadınlarda kullanım

Bilinen bir safra kesesi hastalığı kendi başına hap kullanımı açısından bir sakınca teşkil etmemekle beraber hapların hastalığı ağırlaştırabileceği göz önünde bulundurulmalı ve doktorun bu konudaki önerisine uyulmalıdır.

Düşük ve kürtaj sonrası kullanım

Doğum kontrol hapları düşük ve kürtajdan hemen sonra başlanabilir.

Doğum sonrası kullanım

Anne sütünün miktarını azaltabileceklerinden doğum kontrol haplarının emzirme döneminde alınmaları uygun değildir. Emzirmeyi düşünmeyen annelerde ise doğumdan 6 hafta sonra kullanılmaya başlanabilir. Daha erken başlandığında damarsal sorun ortaya çıkma riski artabileceğinden lohusalık döneminde kullanılması önerilmez.